TRAS DOS ESPELLOS (o comenzo dunha historia)

Chámome Séan Finnegan. A miña vida foi longa e vizosa: amei e odiei, devecín e sacieime. As miñas lembranzas marchan, esvaran cara ao inferno, quizais para gardar sitio alí para este pecador. Pouco importa tal perda: todo foi vivido; abondou con eso. Tamén esvaran as pingas de auga polo bafo dos cristais da ventá. Afora, frío e diluvio, outro inverno sen misericordia neste recuncho fronte ao mar. A primeira vez que vin o mar pareceume inconcibible. Lúa chea no ceo e café no lume. Cinco homes armados descansan e falan baixo as estrelas. Radu Iliescu relata outra vez o seu encontro có mar: cada volta algo varía na súa historia, sempre rescata algunha novidade da súa memoria para modificar unha e outra vez o seu relato, salvándoo dese xeito do tedio. A primeira vez que vin o mar pareceume inconcibible. Agora sinto inconcibible a súa falta. Algunhas cousas non variaban : foi no porto de Constanta, no Mar Negro, e foi un día de agosto de calor cruel. Para un rapazolo de catorce anos coma min aquel cheiro a salitre era o perfume da liberdade. Coñecín a ese romanés con puños de ferro, ollos limpos e alma de lume abordo do Greenland, o clipper no que traballei cáseque tres anos desde que deixara Maracaibo. Aquel cheiro a salitre era o perfume da liberdade, aínda que só fose porque non ulía como as ovellas do meu pai. Deixei a miña aldea nas montañas na procura de algo mellor do que tiña, e abofé que o atopei. Traballei duro, eso si; deixei a pel en mil barcos percorrendo lugares que nin sabía que existían. Lúa chea no ceo e café quente que se reparte entre cinco homes armados. Radu segue a falar baixo as estrelas, e todos escoitamos. Ao noso carón descansan os cabalos e a recua de negros que levamos á feira de Natchez. Paso a man polo cristal e borro o bafo do cristal. O frío fire a miña pel mentres enxergo, entre o diluvio, as olas rompendo na praia. Radu segue a pintarnos, có seu inglés inzado de romanés, alemán e Deus sabe qué máis, cómo foi que deixou a súa aldea transilvana e chegou ao mar. O lume reflíctese no seu rostro curtido e nos seus ollos verdes, e todos escoitamos. Nin Bob nin Tedd nin o xove Jimmy saben do mar. Eu si: tres anos no Greenland ensináronme dabondo. No Greenland, Deus chamábase Homer Stone, o noso capitán, e a súa palabra era lei para todos. Cruzabamos o atlántico con calquera mercadoría, legal ou non, e traballábamos arreo en calquera choio que se nos indicara: cargar azucre, descargar tabaco, fregar a cuberta, defender a tiros a nave, descargar azucre, cargar tabaco. Homer Stone sempre foi xusto con todos; duro coma un croio e espilido coma un diaño, mais xusto coa súa xente. Foron bos tempos aqueles. Na praia, os homes da aldea dirixen aos bois que tiran das barcas de pesca: póñenas a salvo das olas, a cada volta máis bravas. Deixo a fiestra e volto a sentarme na pequena mesa deste meu cuarto. Saboreo outra copiña de viño de Porto. Fai ben contra a friaxe. Negreiros, clippers, baleeiros... Teño viaxado en cáseque calquera cousa flotante desde aquel lonxano día en Constanta, xa vai para trinta anos. Agora non está no seu amado mar. De cando en cando Radu deixa por un tempo o mar, como quen deixa unha amante esixente de máis. Proba sorte noutra cousa, pouca sorte as máis das veces, e acaba voltando a se enrolar. Agora é unha desas veces lonxe do mar: tropezamos en Savannah, mentres nos arrastrabamos de taberna en taberna, cun fulano que Radu coñecera tempo atrás noutro barco. Bebemos alcohol, falamos dos degoiros da vida e pagamos amores mercenarios. El presentounos a Tedd, e Tedd propúxonos unírmonos a eles. Eran tipos duros a cabalo e o choio era atrapar escravos fuxidos. Cobrábanse boas recompensas, ou vendíanse ben nas feiras, e os cartos repartíanse por igual. Precisaban de dous o tres homes máis porque ás veces non daban abondo para atrapar as súas presas e ter conta da recua de negros coa que cruzaban o vello sur. Había que pór o cabalo e as armas un mesmo. Facíanse cartos rápidamente. Todo semellaba doado. Aceptamos. ¿Se boto en falla a miña terra? A primeira noite que durmín abordo dun barco soñei coa miña aldea e coa miña xente. Nunca máis volvín a soñar tal.Non sabería que facer se tivese que voltar alá. Aquel xa non é o meu mundo. Aínda así, de cando en vez, eu era quen de detectar en Radu unha morriña xamais confesada. Aquel xa non é o meu mundo, aínda que as lembranzas sigan a ser moitas. ¿Conteivos algunha vez a historia do espello e do morto? Si, Séan, sei que a ti si... ¿Queredes oíla agora? Pronto subirá a patroa a anunciar o xantar. Seremos só o cura do cuarto do fondo e eu. Pouca clientela estes días na fonda. Arrimo a botella de Porto á beira da mesa e saco dun caixón os papeis. Papeis garabateados de vellas historias, farrapos arrincados da miña moribunda memoria. Tamén algunhas historias escoitadas de Radu. Foi no inverno antes de que eu cumplira seis anos, nunha aldea non lonxe da nosa. Morrera un irmán do me avó, o vello Ioan, e alá marchamos meus pais, meu irmán maior e servidor. Un velorio en Ardeal évos todo un acontecemento, meus amigos; alá non se andan con leiras. Tras do pasamento e funeral, unha boa mesa: chourizos, touciño afumado, papas de millo, polo ao forno e, para beber, augardente a esgalla. Se un era quen de se fixar na luz especial que asomaba aos ollos do vello Radu contando historias daquel mundo tan lonxano, podía detectar esa morriña que el nunca confesaría.